Op pad met Martin...Stadsecoloog Martin blogt maandelijks over de Haagse stadsnatuur.

Martin’s blog: Klein maar dapper

30-01-2023

Wie geniet in de zomer niet van libellen die over het water scheren of waterjuffers die de oevers met hun glazen vleugels versieren? In de winter zie je ze niet. Ze overwinteren onder water in de vorm nimfen en kruipen er ’s zomers pas uit. Er is in Den Haag één uitzondering die alles anders doet.

Onder water
Libellen en waterjuffers beginnen hun leven onder water. Uit de eitjes die de ouderdieren in de zomer of het najaar in het water afzetten, komt een piepklein diertje dat in geen velden of wegen lijkt op zijn ouders. Het beestje is uitgerust met een soort uitklapbare grijparm aan de onderkant van zijn kop, waarmee deze kleine rover andere waterdiertjes vangt om ze op te peuzelen.

Algauw is het jasje van deze snelle groeier te krap en vervangt hij deze voor een nieuwe, ruimere versie. Met het groeien van het diertje neemt ook de grootte van zijn buit toe. Uiteindelijk bestaat zijn dagmenu voor een deel uit kleine visjes. En dan komt het moment om het water uit te gaan. Het diertje kruipt langs een stengel van een waterplant omhoog, scheurt zijn oude jas open en het volwassen dier komt te voorschijn.

Waternimfen
Insecten die verpoppen, zoals vlinders en bijen, hebben een complete gedaanteverwisseling. Een rups eet, groeit, vervelt en vormt uiteindelijk een pop waarna op een bepaald moment er een vlinder uit de pop komt. De vlinder lijkt in niets op de rups.

Libellen hebben een onvolledige gedaanteverwisseling. Per vervelling gaat het jonge dier steeds meer op een volwassen dier lijken. Er is geen popstadium. Onvolwassen dieren van insecten met een onvolledige gedaanteverwisseling noemen we geen larven maar nimfen.

Oude juffers
Het grootse deel van hun leven brengen libellen en waterjuffers dus als nimf onder water door. Afhankelijk van de soort kan dit meerdere jaren duren. Het volwassen stadium duurt doorgaans maar enkele weken.


Uitzondering
Er is in Den Haag echter één uitzondering. Dat is de bruine winterjuffer. Hiervan wordt het volwassen dier uitzonderlijk oud, namelijk wel 10 maanden. Ze zijn dan ook de enige waterjuffers die als volwassen dier overwinteren.
Je kunt ze in de wintermaanden vinden in de vegetatie langs duinplasjes. Hangend aan een klein takje of een lange grasspriet, regen, ijzel, hagel, sneeuw en koude wind trotserend. Ongelofelijk dapper maar ook gevaarlijk.

Menige overwinterende winterjuffer eindigt in de maag van een muis of vogel. Slechts wat afgebeten vleugeltjes zijn een stille getuigen van dat hier een fragiel, maar dapper wezentje geprobeerd heeft het meest koude seizoen te overleven.

Martin is stadsecoloog van gemeente Den Haag. Voor het Haagse Groen neemt hij je elke maand mee op pad, de stadsnatuur in. Meer blogs lezen van Martin? Dat kan op de pagina Op pad met Martin

Foto Martin: Merijn van Grieken

 


Foto's: Pixabay

Lees ook:
Martin's blog: McFlurry egel
Martin's blog: Brengers van vrede
Martin's blog: Levende tuinen

 

Nieuwsbrief

Niets meer missen van onze verhalen over het Haagse Groen en de stadsnatuur? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.

Aanmelden

 

 
Cookie-instellingen