Op pad met Martin...Stadsecoloog Martin blogt maandelijks over de Haagse stadsnatuur.

Martin's blog: Smooth criminal

18-03-2020

Weinig vissen zijn zo Hollands als de paling of aal. Wie kent niet het gezegde: ,Zo glad als een aal of de benaming palingsound? De laatste jaren is er veel aandacht voor het wel en wee van de paling.

Het gaat namelijk niet goed met deze soort en de kans is groot dat de paling uiteindelijk helemaal uit Nederland verdwijnt. Ik vertel je graag iets meer over het leven van deze onderwater Hagenees.

Afkomst onbekend

We leerden het vroeger al bij de biologieles op de basisschool: de paling plant zich voor in de Sargassozee. Alleen is er nog nooit iemand die heeft waargenomen dat palingen daar daadwerkelijk paaien. Wel zijn in die contreien hele jonge palingen waargenomen dus we gaan er maar vanuit dat het klopt. Hele jonge palingen lijken helemaal niet op de volwassen dieren. Ze zijn helemaal doorzichtig en hebben de vorm van een wilgenblad. Zo zijn ze door roofdieren in het heldere zeewater nauwelijks te traceren. Wanneer ze na 1-3 jaar hun 6000 km verre reis hebben afgelegd veranderen ze voor de Europese kusten in glasalen. Ze zijn dan nog steeds doorzichtig, maar hebben dan wel al hun slangachtige uiterlijk.

Hier ligt de Sargasso zee

Van zout naar zoet en andersom

De jonge glasalen trekken de rivieren op en verliezen hun doorzichtigheid. Onder natuurlijke omstandigheden hebben rivieren voldoende schuilplaatsen voor glasalen. Dit geldt natuurlijk niet voor kunstmatig aangelegde zoet-zout verbindingen zoals het Verversingskanaal in Scheveningen. Daarom hebben de gemeente Den Haag en het Hoogheemraadschap van Delfland in het Verversingkanaal met behulp van schanskorven extra schuilplekken voor glasalen aangelegd. Ook is het gemaal Schoute door het Hoogheemraadschap van Delfland zo aangepast dat zowel de kleine glasalen als de volwassen palingen het gemaal veilig kunnen passeren.

Smooth criminal

Een deel van de palingen blijft in de buurt van de zee, maar de rest kan behoorlijk diep landinwaarts in het zoete water verblijven. Vroeger was er eigenlijk geen slootje, poeltje of plasje te vinden waar geen paling in voorkwam. In deze wateren leidt de paling een verborgen levenswijze. Verstopt in holten, ingegraven in de bodem of tussen waterplanten en beschut tegen daglicht ligt de paling als een soort onderwaterstruikrover op voorbijkomende prooien te wachten. Een deel van de palingen eet alleen kleine waterdiertjes. Deze dieren hebben een spitse kop. Een ander deel van de palingen ontwikkelt zich tot echte rovers en eten ook andere vissen. Deze dieren hebben een veel bredere kop en bek. Afhankelijk van de lokale voedselomstandigheden en het geslacht van de dieren trekken de palingen op latere leeftijd weer terug naar zee om uiteindelijk (naar we aannemen) in de Sargassozeeweer te paaien en te sterven.

Palingoproer

Zoals ik als zei is de paling nauw verbonden met Nederland en het dieronvriendelijke palingtrekken was een bekend tijdsverdrijf in het 19e eeuwse Amsterdam. Hiervoor werd over een gracht een touw gespannen waaraan een levende paling hing. De deelnemers moesten daar in bootjes onderdoor varen en de glibberige paling proberen te pakken, met het risico in het water te belanden. Nadat de overheid dit palingtrekken had verboden, probeerde de politie op 25 juli 1886 een wedstrijd te verhinderen. Dit leidde tot een tweedaagse oproer waarbij straten werden opgebroken en barricades opgeworpen. De politie werd vanaf daken bekogeld en het leger schoot met scherp. Naast de vele gewonden waren er 26 doden te betreuren.

De Schanskorven in het verversingskanaal Scheveningen 

Anno 2020

De tijden van het palingtrekken ligt achter ons en de kans bestaat dat ook het nuttigen van paling uiteindelijk ten einde komt. Ik hoop dat het niet zo ver komt en deze oer-Hollandse vis tot onze Haagse stadsnatuur mag blijven behoren.

Smooth Criminal….Michael Jackson : 
Smooth Criminal (1988)

Blog van de stadsecoloog
Martin is stadsecoloog bij gemeente Den Haag. Via deze blog vertelt Martin maandelijks wat er speelt in de Haagse stadsnatuur. Ontdek de wondere wereld van het Haagse groen! Wil je meer blogs van Martin lezen? Kijk dan eens in onze rubriek Op pad met Martin.

Foto header: website gemeente Goeree-Overflakkee

 

Nieuwsbrief

Via de nieuwsbrief blijf je op de hoogte van al het nieuws rondom het Haagse Groen.

Aanmelden

 

 
Cookie-instellingen