Wij spraken met onze landschapsarchitect Klaas Hilverda en architect Wim de Bruijn. Beiden hebben een groen hart en zijn intensief betrokken bij het ontwerp van het laatste deel van de boulevard. Ze vertellen ons meer over de uitdaging om meer groen aan zee te krijgen.

,,Hoe verder van zee, hoe beter het groen kan gedijen”

Klaas: ,,Mensen vragen vaak waarom we niet meer bomen of palmbomen langs de zee planten. Het antwoord is simpel: er zijn maar weinig bomen die het zo dicht langs de kust uithouden.Bomen houden niet van zoute lucht en harde wind.Daarom zie je in onze stad ook heel duidelijk dat het groen 300 meter van de kustlijn anders wordt. Hoe verder van zee, hoe beter het groen kan gedijen.”

,,Je moet het hier anders doen’’

Betekent dit dan dat het kaal moet blijven langs de zee? Klaas: ,,Nee, zeker niet. Net als de stad, moet ook de boulevard zo groen mogelijk worden.Maar je moet het hier wel anders doen.”
Al snel bleek dat Klaas en zijn collega's niet uit de voeten konden met het standaardassortiment van het groenbedrijf, want dat was volledig afgestemd op het gemiddelde klimaat. Dat doet het in de stad wel goed, maar in de eerste meters achter de zee redden ze het niet. Klaas: ,,Daarom hebben we de afgelopen tien jaar op een aantal proeflocaties een uitgebreid assortiment van planten getest die het wél redden vlak bij zee. Het eerste resultaat is nu al te zien op het Palaceplein en in de Zwolsestraat. En straks ook op de boulevard.”

,,Zo krijg je steeds het gevoel dat je dicht bij de duinen bent”

Inmiddels is het vaste assortiment uitgebreid met soorten die dicht bij zee kunnen gedijen. Dit zijn met name vaste planten en siergrassen die een natuurlijke groei hebben en relatief weinig onderhoud vragen. Ze hebben een natuurlijke uitstraling en lijken veel op helmgras. Klaas: ,,Zo krijg je steeds het gevoel dat je dicht bij de duinen bent.”
En dit groen is niet alleen mooi om naar te kijken, het speelt ook een grote rol in de afwatering van de boulevard. ,,Doordat al het regenwater wordt opgevangen door het groen, hebben we geen apart riool voor het regenwater meer nodig.” 

,,Zo wordt de hele boulevard een groene beleving voor bewoners en bezoekers”

Om de boulevard een nog groenere uitstraling te geven, is ook goed gekeken naar de aansluiting met het Zwarte Pad en het naastgelegen Natura 2000- gebied. Klaas: ,,Er was altijd een hele harde grens tussen de boulevard en het aangrenzende natuurgebied. Om dit meer met elkaar te verbinden hebben we gekozen voor een groene strook tussen de boulevard en de paviljoens. In de eerste strook staat dan met name helmgras, want dat kan heel goed tegen wind en inwaaiend zand. Hoe meer je dan van de zee afgaat, hoe rijker het mengsel wordt met de andere soorten. Zo wordt de hele boulevard een groene beleving voor bewoners en bezoekers.”

,,Zo dicht bij zee word je flink blootgesteld aan de elementen”

Niet alleen de boulevard zelf wordt groener. Het groen komt ook terug in de nieuwe gebouwen. Daar weet architect Wim de Bruijn alles van. Eind vorig jaar is de parkeergarage van het nieuwe Boulevard gebouw in gebruik genomen en in het voorjaar gaan de eerste horecatentjes en winkels open. Iets later dan gepland, maar dat heeft alles te maken met de bijzondere locatie van het gebouw. Wim:,,Zo dicht bij zee word je flink blootgesteld aan de elementen van de natuur, bouwers staan letterlijk in weer en wind te werken. Ook de aanvoer van materialen was niet altijd makkelijk.” Maar geduld wordt beloond, want het gebouw krijgt steeds meer vorm en het pas aangelegde groene dak van maar liefst 12.000m2 wordt steeds zichtbaarder.En niet alleen voor de bewoners, maar voor iedereen die over de boulevard wandelt.

Groen dak van maar liefst 12.000m2

Wim: ,,De wens om meer groen aan te brengen op de grens van de boulevard, de Zeekant en het Zwarte Pad zie je duidelijk terug in de nieuwe gebouwen. Met een parkeergarage van drie lagen hebben we de natuurlijke hoogteverschillen tussen de boulevard, de tuinen van de bewoners en de Zeekant met elkaar verbonden.Maar daar zie je aan de buitenkant niets van. Aan de ene kant door alle horeca en aan de andere kant door het groene dak van maar liefst 12.000m2.“
Voor dit dak is Wim veel in gesprek geweest met de gemeente en de bewoners. De gemeente en Wim zagen een duindak voor zich, de opdrachtgever was kritisch op de ontwikkel- en onderhoudskosten en de bewoners waren bang hun uitzicht op zee te verliezen. Dus veel belangen te combineren. Het dak van de parkeergarage een meter laten zakken bleek de oplossing. Daardoor is het dak zichtbaar vanuit meerdere kanten en vormt het een mooi groen geheel met de rest van de boulevard.

,,Straks is het net alsof we op de duinen én de zee uitkijken”

 Voor de opdrachtgever was het wel belangrijk dat het duindak niet voor iedereen toegankelijk is, zodat schade beperkt blijft. Het resultaat? Een duurzaam ‘kijkdak’ dat eruit ziet als een prachtig duin; met heuvels en een passende beplanting. Wim:,,Zonnepanelen liggen als vijvers in de tuin en de nodige installaties zijn verstopt achter heuvels met heesters. Er moet wel een vluchtroute zijn vanuit de parkeergarage en monteurs moeten toegang houden tot de installaties, dat hebben we opgelost met schelpenpaden.”
De natuur gaat nu zijn werk doen en over een tijdje staat het er prachtig bij. Er worden zelfs al oproepen gedaan om het dak te nomineren voor Groen Dak van het Jaar 2020. Veel bewoners zijn erg blij met het dak en de mooie aanvulling op hun groene uitzicht: ,,Het is nu al stuk mooier, maar als straks alles gaat groeien is het net alsof we op de duinen én de zee uitkijken.”

Nog even geduld….

Het is duidelijk dat er veel groen komt op de boulevard. Er is al heel wat geplant en gezaaid en in het najaar van 2020 worden de laatste groenvakken ingericht. En dan is het aan de natuur. Dus nog even geduld en dan kunnen we het complete eindresultaat bewonderen. Zoals het er nu naar uitziet, krijgt de zomer van 2021 de groenste boulevard die we ooit gezien hebben.

Meer weten?
De ontwikkeling van de boulevard is onderdeel van het programma De Kust Gezond. Meer informatie over dit programma en de werkzaamheden vind je op de website ven de gemeente Den Haag.
Ook ben je altijd van harte welkom bij het Infopunt Scheveningen Kust, Strandweg 156 (naast de ingang van de Pier). Kijk voor meer informatie en actuele openingstijden op de website.
Meer informatie over het Boulevard gebouw vind je op de website van Bureau voor Stedebouw en Architectuur Wim de Bruijn BV. Wil je zelf een groen dak maken? 

Lees ook:
Een groener Scheveningen in zicht
Meer groen in, op en bij Haagse gebouwen
Het dak op

Tekst: Didi Cobussen
Beeld: Martijn Beekman (behalve de header)