De straat bij het Rode Kruis ziekenhuis is afgezet. Een hoogwerker van het Groenbedrijf blokkeert de weg. Ecoloog Adri Clements legt in zijn werkbusje nog snel de laatste hand aan het gevlochten roofvogelnest dat hij met populierentakken en ijzerdraad maakte. “Oké, het nest is klaar. We gaan de boom in!”

 
In het territorium van de boomvalk heeft Adri een mooie hoge populier uitgezocht. De hoogwerkersbak gaat ondanks de harde wind hoger en hoger. Tot de ecoloog op 18 meter hoogte de perfecte plek voor het nest ziet. Tussen twee takken maakt hij het met spanbanden vast. “Terwijl de boomvalken nog onderweg zijn, zetten wij vast hun huisjes neer”, lacht Adri.

Het Rodekruisplantsoen is een van de vijf locaties in Den Haag waar nieuwe boomvalknesten komen. De andere nesten zijn opgehangen in populieren aan de Hofzichtlaan, Wolweversgaarde, Zuidwoldelaan en het Beethovenplantsoen, waar het nest op 22 meter hoogte nauwelijks zichtbaar is voor voorbijgangers.

De plekken zijn niet toevallig gekozen. Het zijn hoge plekken in hoge populieren in territoria waar boomvalkpaartjes eerder actief waren en waar ze de afgelopen jaren al zijn waargenomen. “Behalve de hoogte, let ik ook op een vrije aanvliegroute en het uitzicht. Het nest moet goed bereikbaar zijn en de boomvalk moet zijn vijanden, de havik en de buizerd, vroegtijdig kunnen zien aankomen”, zegt Adri.

Graag geziene gast

De boomvalk is een graag geziene gast. Den Haag telt al jaren gemiddeld vier à vijf boomvalkparen. De gemeente doet zoveel moeite omdat een boomvalk een bijzondere, schaarse valk is en zijn aanwezigheid iets zegt over de ecologische kwaliteit van de stadnatuur. “De boomvalk wordt bedreigd en alleen daarom al moeten we ‘m koesteren.”

Daarnaast is de boomvalk een van de graadmeters van de biodiversiteit in de stad. "Boomvalken staan hoog in de voedselketen; ze jagen op grote insecten, zangvogels en libellen. Die komen vooral voor waar de waterkwaliteit goed is en er veel waterplanten zijn. Ecologisch groenbeheer, natuurinclusief bouwen en renoveren leidt tot meer zangvogels. En dat kunnen we terugzien in het aantal grootgebrachte jonge boomvalken in de stad.”

Toch hebben deze bijzondere vogels ook bescherming en hulp nodig door in bestaande territoria voor voldoende nesten te zorgen. Als ze na hun overwintering in Afrika in april/mei in Nederland aankomen, hebben ze geen tijd een eigen nest te bouwen. Ze vestigen zich normaliter in de nesten van zwarte kraaien (nadat zij zijn uitgebroed).

Nauwkeurig in beeld

Ze zoeken vaak nesten in populieren, eiken of in hoogspanningsmasten. Uit onderzoek blijkt dat oude populieren in slechte staat zijn en door afbrekende takken gevaarlijk zijn voor fietsers en wandelaars. Daarom vervangt de gemeente onveilige populieren. “Voor iedere boom die wordt verwijderd, planten we een nieuwe boom terug. Sowieso controleren we op aanwezigheid van vogelnesten, maar de boomvalk hebben we als specifieke soort met deze monitoring nauwkeurig in beeld”, zegt beleidsmedewerker Albert-Jan van de Scheur van de gemeente.

“Door het plaatsen van extra nesten houden we het nestaanbod voor boomvalken op peil, zodat ze elk jaar blijven terugkomen. We willen de boomvalk graag voor Den Haag behouden. Afgelopen jaren telde de stad gemiddeld vier broedparen. Drie daarvan hebben succesvol een nest met jongen grootgebracht. We kunnen niet wachten tot de boomvalken weer terug zijn!”, zegt Adri. In augustus/september trekt de boomvalk weer weg.

Tekst & hoofdbeeld: Merijn van Grieken